(1) Informacija o učešću sekretara Odbora za ljudska prava i slobode Slave Burić na onlajn sastanku sa parlamentarcima koji su bili članovi delegacija država u tijelima Ujedinjenih nacija za ljudska prava, održanom 20. juna 2024. godine;

(2) Informacija sa Okruglog stola povodom obilježavanja Međunarodnog dana podrške žrtvama torture, održanog u Podgorici 25. juna 2024. godine;

(3) Informacija sa Konferencije o unapređenju položaja osoba sa invaliditetom, sa posebnim akcentom na mlade sa invaliditetom, održane u Podgorici 26. juna 2024. godine;

(4) Informacija sa Prvog zajedničkog sastanka Odbora za ljudska prava i slobode i Odbora za zdravstvo, rad i socijalno staranje, održanog 2. jula 2024. godine;

.


U vezi sa prvom i drugom tačkom Dnevnog reda, polazeći od navoda u Izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori za 2023. godinu:

„Što se tiče prava osoba koje pripadaju manjinama, u decembru 2022. godine Crna Gora je podnijela šesti Izvještaj o sprovođenju Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima, kao i četvrti Izvještaj o primjeni Okvirne konvencije o zaštiti nacionalnih manjina. U septembru 2023. godine, Komitet eksperata Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima objavio je svoj sedmi izvještaj o praćenju stanja u Crnoj Gori, napominjući da i dalje postoje nedostaci u odgovarajućem korišćenju i zaštiti romskog jezika u skladu sa evropskim standardima i zakonodavstvom. U aprilu 2023. godine, usvojen je Izvještaj o sprovođenju Akcionog plana za Strategiju manjinske politike za period 2019-2023. godine za 2022. godinu, dok je Akcioni plan za 2023. godinu usvojen u maju 2023. godine. Još uvijek ne postoji jednako postupanje prema manjinama u Skupštini. U julu 2022. godne, Ministarstvo ljudskih i manjinskih prava osnovalo je Direktorat za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica. Tokom 2022. godine, Ministarstvo je dodijelilo 150.000 eura nevladinim organizacijama koje rade na pravima osoba koje pripadaju manjinama. U novembru 2022. godine, Fond za zaštitu i ostvarivanje prava manjina dodijelio je više od 1 milion eura za podršku 195 organizacija i pojedinaca za promociju prava osoba koje pripadaju manjinama. U avgustu 2023. godine, Specijalno tužilaštvo je otvorilo krivičnu istragu o finansijskom upravljanju Fondom za manjine. U martu 2022. godine, Zaštitnik je izdao mišljenje Ministarstvu u vezi sa mogućim izmjenama Zakona o manjinskim pravima i slobodama kako bi se obezbijedilo direktno imenovanje u savjetima manjina na osnovu slobodno izražene volje manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednica.

Romi i Egipćani i dalje su najranjiviji dio stanovništva, a anticiganizam ostaje problem. Nije bilo daljih dešavanja u vezi sa smanjenjem praga za političko predstavljanje Roma u Skupštini, budući da Zakon o izboru odbornika i poslanika nije izmijenjen. Dana 6. aprila 2023. godine, skupštinski Odbor za ljudska prava i slobode, u saradnji sa Ministarstvom ljudskih i manjinskih prava i Zaštitnikom, organizovao je prvo zasijedanje Romskog parlamenta. Romski savjet je bojkotovao zasijedanje. Vlada je organizovala 19. oktobra 2022. godine treći ministarski sastanak sa Romima u Podgorici. Ministri svih zemalja Zapadnog Balkana odgovorni za inkluziju Roma saglasili su se da će djelovati u skladu sa obavezama preuzetim u Poznanju 2019. godine i tokom prva dva ministarska sastanka organizovana u Tirani (2020) i Sarajevu (2021). Takođe su se saglasili da će ojačati postojeći rad na integraciji Roma u oblastima stanovanja, zapošljavanja, zelene i digitalne agende, i budžetiranja usmjerenom ka Romima, te da će usvojiti snažne sisteme praćenja i izvještavanja radi mjerenja napretka u sprovođenju novih strategija za Rome i ciljeva iz Poznanjske deklaracije uz pomoć nacionalnih statističkih kancelarija.

Dana 2. novembra 2022. godinu, Vlada je imenovala nacionalnu kontakt osobu za Rome, poziciju koja je bila upražnjena od avgusta 2020. Kontakt osoba dolazi iz romske zajednice i dugogodišnji je zaposleni Ministarstva. Međutim, kontakt osoba nema odlučujuću ulogu u Ministarstvu, a njegove ograničene sposobnosti i resursi i dalje su glavni nedostaci. Vlada je 26. maja 2023. godine usvojila Odluku o uspostavljanju koordinacionog tijela za praćenje sprovođenja Poznanjske deklaracije, kojoj predsjedava kontakt osoba.

U 2022. godini, 26 organizacija civilnog društva dobile su javna sredstva za sprovođenje projekata u oblasti inkluzije Roma. Osim toga, u 2022. godini, Fond za manjine podržao je 10 projekata u oblasti inkluzije Roma. Budžet dodijeljen za projekte podrške inkluziji Roma raste, ali nedostaje odgovarajuće planiranje, praćenje i finansijska kontrola.

U školskoj 2022/2023. godini, 202 romske djece pohađalo je predškolsko obrazovanje (92 dječaka i 110 djevojčica), 1.833 osnovnu školu (950 dječaka i 883 djevojčice), a 214 srednju školu (122 dječaka i 92 djevojčice). Trenutno, 14 romskih studenata pohađa univerzitet. Primijećen je porast broja romskih posrednika za obrazovanje koji rade u različitim opštinama, pri čemu 30 njih podržava Ministarstvo prosvjete. Pravni okvir još uvijek nedovoljno podržava upis romskih studenata na visokoškolske ustanove. Iako Crna Gora pruža stipendije u iznosu od 150 eura mjesečno, nema dodatnih stimulansa. U cjelini, kvalitet obrazovanja romske djece ostaje oblast velike zabrinutosti.

U 2022. godini, Zaštitnik je sproveo terensko istraživanje u romskim naseljima u 13 opština. Preliminarni rezultati pokazuju da Romi i Egipćani žive u manje segregiranim naseljima nego prije 6 ili 7 godina, ali 42,2% Roma i dalje živi u isključivo romskim naseljima. Problem prenaseljenosti u romskim domaćinstvima i dalje postoji, s blagim poboljšanjima u pogledu pristupa vodi, snabdijevanja električnom energijom i posjedovanja osnovnih aparata.

Zemlja još uvijek sistematski ne rješava problem dječjeg prosjačenja i dječjih brakova, niti preduzima dovoljne korake da ispuni svoje obaveze u vezi sa rješavanjem apatridije, kako preporučuje Visoki komesar Ujedinjenih nacija za izbjeglice (UNHCR). Romski jezik se nedovoljno koristi i ne uči se u školama.“ (str. 50 i 51 Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori za 2023. godinu),

Odbor će razmatranjem Završnog izvještaja o sprovođenju Strategije manjinske politike 2019-2023. godine i Strategije manjinske politike u Crnoj Gori 2024-2028. godine s Akcionim planom za period 2024-2025. godine realizovati 13. i 14. aktivnost utvrđenu Planom aktivnosti Odbora za ljudska prava i slobode za 2024. godinu.

***

Na sjednicu Odbora, u skladu sa članom 67 Poslovnika Skupštine Crne Gore, pozvani su:

ministar ljudskih i manjinskih prava Fatmir Gjeka,
zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore mr Siniša Bjeković,
Da učestvuju u radu sjednice pozvani su i predstavnici:
- Delegacije Evropske unije u CG, šefica Delegacije, izvanredna i opunomoćena ambasadorka Oana Kristina Popa,
- Sistema Ujedinjenih nacija, savjetnica za ljudska prava Anjet Lanting,
- NVO-e koja se bavi pitanjima ljudskih prava i sloboda i monitoringom rada Odbora za ljudska prava i slobode:
- “Građanska alijansa”, programski direktor Milan Radović.



.
Usvajanje Zapisnika sa:

- Devete sjednice Odbora, održane 19. juna 2024. godine-

- Desete sjednice Odbora, održane 28. juna 2024. godine -

- 11. sjednice Odbora, održane 28. juna 2024. godine -