Potpredśednik Skupštine Crne Gore prof. dr Branko Radulović je u proteklih par dana boravio u službenoj pośeti Parlamentu Portugalije. Tokom pośete potpredśednik Radulović se susreo sa potpredśednikom portugalskog Parlamenta gospodinom Juliom Miranda Calhom, sa predśednicima i članovima Odbora za evropske poslove, Odbora za ekonomiju i javne poslove, Odbora za budžet, finansije i javnu administraciju i Odbora za ustavna pitanja, prava, slobode i garancije.

Predmet razgovora potpredśednika Radulovića i portugalskih parlamentaraca bila je aktuelna situacija i budućnost Evropske unije u ekonomskom, integracionom i bezbjednosnom planu, sa posebnim osvrtom na stanje i iskustva Portugalije, kao i stanju i perspektivi Crne Gore i Zapadnog Balkana.

Potpredśednik portugalskog Parlamenta gospodin Calha je istakao da se svi politički činioci u aktuelnoj vlasti i opoziciji čvrsto zalažu za očuvanje Evropske unije i eurozone, pri čemu dominantno smatraju da treba redefinisati i unaprijediti ulogu i funkcionisanje zajedničkih institucija i samih država članica. Kada je u pitanju proces daljeg proširenja Evropske unije potpredśednik Calho je istakao da se politički činioci u Portugaliji zalažu za njeno dalje širenje na zemlje Zapadnog Balkana, ali prije svega kao posljedicu ispunjenja kriterijuma i standarda. Potpredśednik portugalskog Parlamenta je jasno iznio stav da podržava Crnu Goru u evropskim i NATO integracijama, ističući da se već ove godine moraju ostvariti konkretni rezultati posebno u borbi protiv kriminala i korupcije na visokom nivou. Po pitanju Crne Gore naglasio je da se njena sudbina nalazi isključivo u rukama same Crne Gore i da će dinamika integracionih procesa zavisiti od mjerljivih rezultata, naročito iz poglavlja 23 i 24, odnosno borbe protiv kriminala i korupcije na visokom nivou. Potpredśednik je iskazao veliku zabrinutost u vezi sa načinom organizovanja izbora u Crnoj Gori i u još nekim državama Evrope. On smatra da su slobodni i fer izbori osnov svake demokratije i da su se oni u Portugaliji za to izborili prije četrdesedak godina, te da danas nijedan politički činilac nema nikakvih primjedbi oko njihove regularnosti i ishoda. Takođe je istakao da opzicija u Crnoj Gori treba da se zalaže za ispunjenje svih pretpostavki i standarda za organizovanje narednih parlamentarnih izbora i da ovaj problem mora biti institucionalizovan i u Crnoj Gori i u Evropskoj uniji kako bi dostigao potrebnu pažnju i interesovanje svih aktera. Ukoliko se na ovaj način ne ostvare rezultati tada su mogući i drugi demokratski mehanizmi.

Tokom sastanka sa članovima Odbora za evropske poslove, portugalski parlamentarci su dali jedinstvenu podršku integracijama Crne Gore i zemljama Zapadnog Balkana u EU, pritom dovodeći u pitanje da li Crna Gora trenutno ispunjava mnoge kriterijume, naročito kada su u pitanju poglavlja 23 i 24. Mišljenje pojedinih parlamentaraca bilo je da će se proširenje ostvariti tek u srednjeročnom periodu i da to neće biti za vrijeme mandata sadašnje administracije EU. Portugalski parlamentarci su se interesovali za stanje na Zapadnom Balkanu, a posebno na Kosovu. Takođe su najavili da će uskoro pośetiti Crnu Goru.

Tokom sastanka sa članovima Odbora za ekonomiju i javne poslove i Odbora za budžet, finansije i javnu administraciju iznijete su brojne konstatacije i viđenja o stanju i budućnosti u EU, eurozoni sa posebnim osvrtom na portugalsko iskustvo tokom trajanja trogodišnjeg programa međunarodne finansijske pomoći od strane EU i MMF. Jedinstveno mišljenje je da dugove treba vratiti, što je Portugalija i učinila, smatrajući pri tome da to treba isto da učini i Grčka i druge države koje su dobile pomoć od međunarodnih finansijskih institucija i EU. Kako su istakli, to je pitanje morala i ponosa države i cijele nacije. Za međunarodne finansijske institucije nemaju krajnje negativan stav i ne smatraju da je to tzv. „crna trojka“, već da su to institucije koje treba temeljno redefinisati i u odnosu na poziciju u samoj EU, i u odnosu na metode finansijske podrške. Preovladavalo je mišljenje da su neophodne reforme unutar EU i eurozone, da se mora vratiti osnovnim idejama i dokumentima na kojima je nastala EU i da se na njima gradi nova budućnost. Članovi odbora istakli su da su pojedine zemlje privilegovane u odnosu na ostale u EU i da je takva politika negativna za zemlje koje su u tranziciji. U tom pogledu naveli su primjere da je skuplje poslovanje i strožiji kriterijum, čak i do tri puta viši za najbolju portugalsku firmu u odnosu na najgoru njemačku firmu, i da se u tim uslovima ne može postići konkurentnost i ravnopravna preduzetnička mogućnost za sve. Po pitanju portugalskog iskustva i učlanjenja u EU, istakli su mnoge benefite koje je Portugalija dobila, naročito u izgradnji infrastrukture. Prije ulaska u EU, Portugalija nije imala izgrađenu saobraćajnu infrastrukturu, a danas ima izuzetno moderne saobraćajnice čija je izgradnja 70% podržana od strane EU fondova. Crna Gora na taj način treba da izgrađuje putnu infrastrukturu sa što većim učešćem domaće operative. Potencirali su da korišćenje sredstava iz evropskih fondova mora biti krajnje transparentno i efikasno i da investicije u ovim vremenima moraju biti produktivne. Novom ekonomskom politikom, poslije ispunjenja finansijskog paketa EU i MMF i vraćanja kredita, u Portugaliji je smanjena nezaposlenost i povećana kupovna moć stanovništva. Uvidjeli su da je neophodno formirati Razvojnu banku koju bi još više podržala produktivne investicije i smanjila kamatne stope, za šta su već usvojili zakonske pretpostavke za njeno formiranje.

Prilikom sastanka sa članovima Odbora za ustavna pitanja, prava, slobode i garancije, portugalski parlamentarci su istakli značaj njihovog odbora kako pri usvajanju zakona, tako i tokom njihove primjene. Ovaj odbor predstavlja čvorište u funkcionisanju ukupnog pravosudnog sistema i povezuje sve institucije i činioce u njemu poput: pravosudnih institucija, advokatske komore, vrhovnog državnog tužilaštva, vrhovnog pravosudnog savjeta i ministarstva pravde. Članovima ovog odbora je nepojmljivo da u određenoj državi nema pune zaštite ljudskih prava, da se ne ostvaruju pune ljudske slobode i da izbori nisu slobodni.

Potpredśednik Radulović je tokom sastanaka istakao da je stanje u Crnoj Gori krajnje specifično, da se Crna Gora nalazi pred velikim izazovima po pitanju pravne države, ekonomskog prosperiteta, socijalne sigurnosti i integracionih kapaciteta. Zbog karaktera režima i mnogih negativnih odluka i retrogradnih ideologija, u sadašnjem odnosu postojećih snaga Crna Gora ima limitirane mogućnosti. U takvoj perspektivi Crne Gore postoji potpuna alternativa za koju je neophodno da se stvore političke pretpostavke da bi ona bilo jasno podržana od opozicionih snaga. U tom cilju je i bila inicijativa opozicije o formiranju prelazne Vlade, ali, nažalost, režim je to odbio. Usvojene su određene zakonske pretpostavke, ali za njihovu implementaciju nema dovoljne političke volje. Slobodnih izbora nikada nije bilo, što je i istaknuto u svim izvještajima EU. Očito da je neophodno poslije iscrpljenja svih institucionalnih mogućnosti preći i na vaninstitucionalne metode i djelovanja. To će biti test za sve opozicione političke činioce oko dosljednosti njihovog djelovanja.