Danas je u Skupštini Crne Gore, povodom obilježavanja Međunarodnog dana ljudskih prava, održana Konferencija na temu “Pristupačnost i lica sa invaliditetom”. Organizatori Konferencije su bili: Institucija Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Misija OEBS-a u Crnoj Gori, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, i NVO “Građanska alijansa”, u saradnji sa Odborom za ljudska prava i slobode Skupštine Crne Gore. 

Konferenciji su prisustvovali predstavnici državnih institucija, diplomatske zajednice, civilnog društva i akademske zajednice. 

Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halil Duković je izrazio zadovoljstvo zbog ukazanog povjerenja da se Konferencija povodom Međunarodnog dana ljudskih prava, 10. decembra, organizuje u Skupštini Crne Gore. Dr Duković je, navodeći da osnovne odredbe Ustava predstavljaju suštinu i opštu garanciju zaštite i uživanja ljudskih prava i sloboda, istakao činjenicu da se gotovo polovina članova crnogorskog Ustava odnosi na ljudska prava i slobode. Govoreći o temi konferencije “Pristupačnost i lica sa invaliditetom”, predśednik Duković je izdvojio usvajanje Strategije za integraciju osoba sa invaliditetom, za period  2008. do 2016. godine, koja je sačinjena u cilju postizanja višeg stepena zaštite osoba s invaliditetom. U oblasti obrazovanja predviđeno je obezbjeđivanje inkluzivnog predškolskog, osnovnog i srednješkolskog obrazovanja djece sa smetnjama u razvoju, u zajednicama u kojima žive, kao i transformacija posebnih ustanova u resursne centre. Kod profesionalne rehabilitacije i zapošljavanja osoba sa invaliditetom naglasak je stavljen na podsticanje samozapošljavanja i preduzetništva. U dijelu koji se odnosi na razvoj servisa, predśednik Odbora za ljudska prava i slobode je posebno naglasio da su ove godine otvoreni Dnevni centri u opštini Berane i Mojkovac, a da su u toku aktivnosti na otvaranju u opštinama Podgorica, Budva, Bar i Rožaje, te da su završeni radovi i opremanje na maloj grupnoj zajednici u Bijelom Polju, namijenjenoj djeci sa smetnjama u razvoju, koja su bez roditeljskog staranja. Javnost je upoznao sa konkretnim podacima, dobijenim od strane Ministarstva održivog razvoja i turizma, u cilju pripreme ove Konferencije. Ugovori za izradu glavnih projekata za prilagođavanje objekata u javnoj upotrebi licima smanjene pokretljivosti potpisani su 31. jula 2014. godine, najveći broj projekata je završen, a u toku je njihova revizija. Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halil Duković je posebno izdvojio činjenicu da je JP „Morsko  dobro“ u toku 2014. godine prilagodilo 8 plaža na crnogorskom primorju. On je ocjenio da je lakše otkloniti fizičke - arhitektonske barijere, ali da je trenutno prioritet promjena svijesti građana i podvukao da se za ovu populaciju mora obezbijediti kvalitetniji život i jednake šanse. U svom izlaganju, dr Duković je naveo i brojne aktivnosti Odbora za ljudska prava i slobode koje su usmjerene na promociju, poštovanje i zaštitu prava lica sa invaliditetom. On je zaključio da je neophodno raditi na promjeni svijesti građana o položaju osoba sa invaliditetom, kao jednakog segmenta društva, čime će se obezbijediti potpuna integracija ove populacije koja broji oko 60 000 u Crnoj Gori, cijeneći da ovaj zadatak neće biti lak, ali da će na njemu svi zajedno raditi.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Šućko Baković je naveo da pravila o zabrani diskriminacije poznaju svi međunarodni dokumenti o ljudskim pravima, kao i ustavi gotovo svi zemalja svijeta. Govoreći na temu konferencije, Baković je istakao da se fizičke prepreke u okruženju mogu ukloniti samo planskim, pažljivo osmišljenim djelovanjem svih onih koji grade to okruženje. On je učesnike Konferencije upoznao za pokretom „Dizajn za sve“ koji se razvija u posljednjim decenijama u razvijenim zemljama svijeta i Evrope, a koji je usmjeren na definisanje i dostizanje standarda u uređenju okruženja koje će svim osobama omogućiti pristup. Šućko Baković je izjavio da je Crna Gora u velikoj mjeri uskladila svoje zakonodavstvo sa pravom EU i međunarodnim standardima u ovoj oblasti, ali da usvojene standarde ne prati odgovarajuća dinamika implementacije, izdvajajući kao primjer činjenicu da nijedna od 13 zgrada koje su označene kao prioritetni objekti nije prilagođena. Dodao je da se kao glavni problem navodi nedostatak finansijskih sredstava, ujedno napominjući dobrobit koji bi pristupačni objekti pružili. Baković je javnost podśetio na kampanju „Ovo su naša mjesta“, koju je pokrenula izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom, Marina Vujačić, a zahvaljujući kojoj su se učesnici kampanje lično uvjerili u postojanje brojnih i nepremostivih arhitektonskih barijera za osobe sa invaliditetom. Takođe, Zaštitnik ljudskih prava i sloboda je pažnju prisutnih usmjerio i na problem neprilagođenosti sredstava javnog prevoza osobama sa invaliditetom. Zaključio je da je neopodno inteziviranje mjera i aktivnosti na implementaciji usvojenih standarda, kako na lokalnom, tako i na državnom nivou, kako bi se obezbjedili preduslovi za puno uključivanje ovih lica u sve tokove društvenog života.

Tokom izlaganja Zaštitnika ljudskih prava i sloboda, Šućka Bakovića, predstavnici NVO LGBT Forum Progres su iskazali protest zbog, kako su izjavili, nepostupanja Ombudsmana. 

Ministar za ljudska i manjinska prava, dr Suad Numanović je saopštio da Ministarstvo za ljudska i manjinska prava kroz kampanje i medijske promocije utiče na promjenu svijesti u oblasti zaštite od diskriminacije. Istakao je novinu, koja se tiče Zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom, koji je prenesen u nadležnost Ministarstva za ljudska i manjinska prava. On je ocjenio da to znači da ovu oblast ne treba posmatrati sa medicinskog ili socijalnog aspekta, već sa stanovišta ljudskih prava. Kao vidljivi iskorak izdvojio je činjenicu da je prvi put uvedena mogućnost glasanja za slabovide osobe. Ministar se posebno osvrnuo na temu zapošljavanja lica sa invaliditetom, navodeći da će inkluzivno obrazovanje stvarati sve veće mogućnosti za njihovo zapošljavanje. Ovom prilikom je poslao poruku poslodavcima da svoju zakonsku obavezu pretvore u zapošljavanje što većeg broja lica sa invaliditetom, a ne u finansijsku obavezu. Ministar Numanović je ističući neophodnost uklanjanja arhitektonskih barijera, saopštio da je Vlada opredijelila značajna sredstva za prilagođavanje 13 najprioritetnijih objekata, dodajući da se na realizaciji projekata intezivno radi, uz komentar da je uklanjanje barijera obaveza i lokalnih samouprava. 

Waldemar Figaj, zamjenik šefa Misije OEBSa u Crnoj Gori je izrazio zadovoljstvo zbog činjenice da je OEBS jedan od organizatora Konferencije upriličene povodom obilježavanja Međunarodnog dana ljudskih prava. Figaj je istakao da je OEBS spreman da sarađuje i pruži pomoć Crnoj Gori u ovoj oblasti, posebno izdvajajući pomoć OEBSa povodom Zakona o zabrani diskriminacije, koja se ticala davanja stručnog mišljenja na Nacrt zakona o zabrani diskriminacije. Figaj je najavio i buduću saradnju i obećao pomoć Crnoj Gori u oblasti unaprijeđenja zaštite poštovanja ljudskih prava. 

Bendžamin Perks, šef Predstavništva UNICEF-a je čestitao Crnoj Gori na praćenju međunarodnih standarda u zakonodavstvu i pohvalio saradnju koju država ima sa međunarodnim institucijama. On je istakao neophodnost razumjevanja univerzalnosti ljudskih prava, dodajući da se svi tokom svog životnog ciklusa u nekom trenutku srijeću sa kršenjem prava. Šef Predstavništva UNICEF-a u Crnoj Gori je saopštio da je ponosan na trud Crne Gore u borbi za unapređenje poštovanja ljudskih prava, dodajući da će se sa ovom borbom nastaviti. 

Dejan Bašanović, generalni sekretar Udruženja paraplegičara Podgorica se zahvalio organizatorima Konferencije na odabiru ove teme, navodeći egzaktne podatke o broju lica sa invaliditetom u Crnoj Gori. Bašanović je posebno istakao podatak da 11.4 % ispitanih lica ima poteškoća pri obavljanju svakodnevnih poslova. Govoreći o zakonodavstvu u ovoj oblasti posebno je izdvojio donošenje novog Pravilnika o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom. On je naveo brojne probleme sa kojima se susreću ova lica, kao što je nepostojanje taktilnih crta za slijepa lica, nedovoljan broj semafora za slabovide i slijepe osobe, nedovoljna mogućnost informisanja za osobe sa oštećenim sluhom, kao i nepristupačnost javnog i taxi prevoza. Bašanović je prisutne podśetio na projekat Turistička mapa puta osoba sa invaliditetom, u kojoj su predstavljeni turistički, kulturno-istorijski i drugi objekti u Crnoj Gori koji su pristupačni za korišćenje od strane lica sa invaliditetom. Što se tiče pristupačnosti plaža, istakao je dobru volju Morskog dobra za obezbjeđivanje pristupačnosti na 8 plaža, dodajući da to ipak nije urađeno na adekvatan način zbog nekontaktiranja udruženja lica sa invaliditetom. Dejan Bašanović je sumirao da je slobodno kretanje jedan od preduslova i prioriteta za stvaranje mogućnosti za zapošljavanje i samostalan život osoba sa hendikepom. Zaključio je da će se nastaviti sa implementacijom donešenih normi, ali da je u tome neophodna podrška i pomoć državnih institucija. 

Nakon Konferencije predstavnici institucija organizatora pośetili su Resurni centar “1. jun” u Podgorici. Dobrodošlicu su im poželjeli mr Željko Darmanović, direktor Centra “1. jun”, kao i djeca, korisnici Centra, koji su gostima uručili čestitke koje su sami izradili. Direktor Centra pritom je najavio prodajnu izložbu “Naših ruku djelo u susret Novoj godini”, koja će biti organizovana 13. i 14. decembra 2014. godine u holu tržnog centra Delta city, ujedno pozivajući predstavnike institucija da je pośete. Direktor, mr Željko Darmanović je izrazio zahvalnost zbog upriličene pośete i predstavnike institucija organizatora poveo u obilazak Resurnog centra. On je naveo podatak da trenutno imaju 120 učenika, a 64 stalno zaposlena, od kojih polovina su medicinske sestre, njegovateljice i higijeničarke, navodeći da imaju potrebu za još jednim defektologom, a prema informacijama sa kojima raspolaže, trenutno ne postoji defektolog koji je na Birou rada. On je naveo da je broj osoba sa autizmom sve više u porastu, za šta ne postoji konkretno objašnjenje. Direktor “1 juna” je posebno istakao značaj edukacije roditelja djece sa intelektualnim smetnjama u razvoju i autizmom. On je posebno istakao neophodnost usmjeravanja ove djece, i tokom obrazovanja, na zapošljavanje. 

Nakon pośete Resurnom centru “1. Jun”, organizovana je humanitarna akcija: fudbalska utakmica Međunarodna zajednica u Crnoj Gori - Crna Gora (civilni sektor i državne institucije). Sredstva sakupljena tokom utakmice biće opredijeljena za djecu sa smetnjama u razvoju za hiporehabilitacioni tretman u Konjičkom klubu Budućnost.