Cijeneći poštovanje dužnosti i obaveza od strane Crne Gore u ključnim oblastima koje su u centru interesovanja postupka monitoringa PSSE važnim i za dinamiku evropskih integracija, razmatranjem navedene tačke, Odbor je realizovao treću aktivnost utvrđenu Planom aktivnosti Odbora za ljudska prava i slobode za  2013. godinu.

Cilj današnje sjednice Odbora bio je da od učesnika, pozvanih da učestvuju u radu sjednice, u skladu sa članom 68 Poslovnika Skupštine Crne Gore, u funkciji kontrolne uloge Parlamenta, prikupi informacije o aktivnostima nadležnih institucija preduzetim u cilju objedinjavanja postignutog u dijelu poštovanja dužnosti i obaveza od strane Crne Gore u ključnim oblastima koje su u centru interesovanja postupka monitoringa PSSE. Podaci i informacije biće veoma korisni u radu članova Delegacije Skupštine CG u PSSE i njenim odgovarajućim radnim tijelima i koji bi prenošenjem postignutog uticali na ukidanje monitoringa Crnoj Gori.

Odbor je na sjednicu pozvao predstavnike nadležnih institucija: Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, članove Delegacije Skupštine CG u PSSE, Ministarstva vanjskih poslova i evropskih integracija, Ministarstva pravde, Ministarstva za ljudska i manjinska prava, Ministarstva rada i socijalnog staranja, Ministarstva unutrašnjih poslova, Ministarstva kulture, predstavnike međunarodnih organizacija sa sjedištem u  Crnoj Gori: Delegacije Evropske unije u CG, OEBS-a, UNDP-a, UNICEF-a i UNHCR-a, kao i predstavnika NVO „Građanska alijansa“, koja se bavi pitanjima ljudskih prava i sloboda i monitoringom rada Odbora za ljudska prava i slobode.

Članovi Delegacije Skupštine CG u PSSE, kao i većina predstavnika nadležnih institucija pozdravili su ovakav način rada Odbora za ljudska prava i slobode, koji je ovako važan međunarodni dokumenat u cilju poštovanja dužnosti i obaveza Crne Gore, u skladu sa svojom nadležnošću, razmotrio, jer prikupljene informacije i podaci, njihovo objedinjavanje, kroz zajedničku aktivnost, treba da doprinesu ukidanju faze monitoringa Crnoj Gori.

Predstavnici nadležnih državnih organa predstavili su Odboru za ljudska prava i slobode i članovima Delegacije Skupštine Crne Gore u PSSE aktivnosti preduzete u ključnim oblastima koje su u centru interesovanja postupka monitoringa, a to su: završetak reforme sudstva i izmjene Ustava; kapacitet političkih partija za postizanje neophodnih kompromisa i obezbjeđivanje da se poštuju i primjenjuju prava svih manjina, uključujući i prava LGBT osoba, situacija Roma, Aškala i Egipćana; borba protiv korupcije i organizovanog kriminala i jačanje nadzornih tijela;  situacija u medijima i radno okruženje obezbijeđeno novinarima; pravni status interno raseljenih lica i izbjeglica, kao i pronalaženje trajnog rješenja za iste, zasnovan na dobrovoljnom povratku ili lokalnoj integraciji.

Šef Delegacije Skupštine CG u PSSE, dr Zoran Vukčević je saopštio da realizacija brojnih zadataka datih Preporukama nije zadatak samo za Delegaciju Skupštine CG u PSSE, već za sve državne organe, Vladu, Skupštinu, lokalnu samoupravu i nevladin sektor koji zajedničkim, koordiniranim aktivnostima, na horizontalnom i vertikalnom nivou, treba da doprinesu prelasku Crne Gore iz procesa monitoringa u postmonitoring proces. Istakao je da su planirane dvije posjete koizvjestilaca PSSE Crnoj Gori u toku 2013. godine, u maju i oktobru, i s tim u vezi, neophodno je pravovremeno prikupiti sve informacije o do sada realizovanom i pripremiti se za njihove posjete. Takođe, saopštio je da je u svojstvu Šefa Delegacije Skupštine CG u PSSE od Generalnog sekretara PSSE dobio Predlog inicijative o izmjeni rada Savjeta Evrope kojom se predlaže da se monitoring uvodi  za sve države- članice Savjeta Evrope ili da se uvodi monitoring po pojedinim oblastima i područjima, o čemu će se raspravljati u narednom periodu.

Sekretar Ministarstva unutrašnjih poslova, Dragan Pejanović je saopštio da je urađeno mnogo na implementaciji Preporuka koje su u nadležnosti Ministarstva unutrašnjih poslova i, s tim u vezi, prezentirao brojne činjenice. Ostvarena je saradnja sa Savjetom Evrope, ratifikovana Evropska povelja o lokalnoj samoupravi, Madridska konvencija sa dva Protokola i Dodatni protokol uz Evropsku povelju o lokalnoj samoupravi. U toku su završne aktivnosti na izradi zakona o komunalnoj policiji, a planira se izrada predloga zakona o izmjenama i dopunama Zakona o lokalnoj samoupravi i predloga zakona o opštem upravnom postupku. Značajne su aktivnosti na implementaciji Strategije reforme javne uprave. Brojne aktivnosti su preduzete u cilju borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala. Ministarstvo ostvaruje saradnju i sa pripadnicima LGBT populacije, a u kontinuitetu preduzima aktivnosti u cilju rješavanja statusa raseljenih i interno raseljenih lica, za šta je posebno važno učešće u tzv. Sarajevskom procesu, kao i izmjene Zakona o strancima, sa produženjem roka za pribavljanja neophodnih dokumenata za rešavanje statusa za raseljena i interno raseljena lica do kraja decembra 2013. Takođe, Ministarstvo unutrašnjih poslova pruža podršku raseljenim i interno raseljenim licima u cilju pribavljanja neophodnih dokumenata organizovanjem odlazaka za ova lica u zemlje porijekla. Po svim prijavama za napade na novinare, Ministarstvo unutrašnjih poslova i Uprava policije su postupili, a jednom novinaru je pružena policijska zaštita.

Sekretar Ministarstva pravde Nataša Pešić i pomoćnica ministra pravde za Sektor izvršenja krivičnih sankcija Slavica Rabrenović su upoznale učesnike sjednice sa aktivnostima koje je Ministarstvo preduzelo u cilju ispunjavanja Preporuka PSSE.Saopštile su da je reforma sudstva u cilju postizanja nezavisnog pravosuđa prioritet i u tom pogledu realizovan značajan broj kako normativnih aktivnosti, tako i odgovarajućih obuka za sudije i tužioce.

Pomoćnica ministra pravde Slavica Rabrenović je upoznala članove Odbora sa rezultatima posjete Evropskog komiteta za sprječavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT) Crnoj Gori početkom 2013. godine i izrazila zadovoljstvo što je CPT uputio, za razliku od Izvještaja iz 2008. godine, samo tri Preporuke koje se odnose na poboljšanje uslova u Kazneno popravnom domu, obezbjeđivanje bolje zdravstvene zaštite kroz povećanje broja ljekara koji pružaju zdravstvenu zaštitu osuđenim licima, obavezu da se odmah po prijemu osuđenog i pritvorenog lica, u roku od 24 sata, obavi ljekarski pregled i da se jednom osuđeniku kome je izrečena mjera obaveznog psihijatrijskog liječenja, a koje se nalazi u zatvoru, obezbijedi realizacija te mjere u drugoj državi, za šta je Ministarstvo pravde već preduzelo neophodne aktivnosti. Poboljšanje normative Zakona o izvršenju krivičnih sankcija rezultiralo je izradom dva nova zakona: zakona o izvršenju kazne zatvora i zakona o alternativnim sankcijama, koje pripremaju u saradnji sa međunarodnim ekspertima u ovoj oblasti.

Pomoćnica ministra za ljudska i manjinska prava Blanka Radošević- Marović i pomoćnik ministra Sabahudin Delić su saopštili da je Ministarstvo za ljudska i manjinska prava preduzelo značajne aktivnosti i da je ostvaren napredak u oblasti zaštite ljudskih prava. Formirana je Radna grupa za izmjene i dopune Zakona o zabrani diskriminacije i Zakona o Zaštitniku/ci ljudskih prava i sloboda Crne Gore na čijem poboljšanju teksta se počelo raditi. U prethodnom periodu preduzete su aktivnosti u cilju medijske promocije Zakona o zabrani diskriminacije, kao i radi edukacije policije, tužilaca, sudija, zaposlenih u državnim organima i nevladinog sektora o zabrani diskriminacije. Takođe, važna su istraživanja koja su sproveli kako bi prikupili podatke u kom stepenu je prisutna diskriminacija prema pojedinim manjinskim grupama. U oblasti manjinske politike, između ostalog, u februaru ove godine, donešena su nova pravila za izbor savjeta, a u narednom periodu treba preduzimati mjere na povećanju učešća pripadnika manjinskih naroda u organima državne uprave, lokalne samouprave i javnom sektoru. Takođe, donešena je Strategija za poboljšanje položaja RAE populacije i odgovarajući Akcioni plan, radi poboljšanja položaja RAE populacije u crnogorskom društvu.

Pomoćnik ministra kulture Željko Rutović je saopštio da su normativni akti kojima je regulisan rad medija, prvenstveno Zakon o elektronskim medijima i Zakon o javnim radiodifuznim servisima, usklađeni sa evropskim zakonodavstvom u ovoj oblasti, a da država značajnu pomoć daje komercijalnim emiterima.

Damir Grbović, v.d. generalnog direktora Generalnog direktorata za multilateralne poslove i regionalnu saradnju u Ministarstvu vanjskih poslova i evropskih integracija, je saopštio da Ministarstvo vanjskih poslova i evropskih integracija i Misija Crne Gore u Strazburu pružaju značajnu podršku Delegaciji Skupštine CG u PSSE, što će činiti i u narednom periodu. Istakli su da je angažman Crne Gore u Kampanji Savjeta Evrope „Jedno do petoro“ visoko ocijenjen. Uspostavljena je kvalitetna saradnja sa Venecijanskom komisijom. U narednom periodu je planirana realizacija obuke za 20 sudija iz Crne Gore u Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu. U vezi sa poboljšanjem stanja LGBT populacije, saopštio je da je Crna Gora uključena u projekte SE, a da su realizovane značajne aktivnosti u cilju poboljšanja položaja ove populacije u Crnoj Gori, uključujući i organizovanje Konferencije o pravima LGBT populacije u Crnoj Gori, u martu 2012. godine, kao i učešće potpredsjednika Vlade Duška Markovića na Konferenciji u Strazburu.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Šućko Baković  je saopštio da je Crna Gora učinila mnogo na poboljšanju stanja ljudskih prava ranjive populacije, ali da je diskriminacija RAE populacije, lica sa invaliditetom, LGBT populacije i dalje prisutna. I pored preduzetih aktivnosti državnih organa i pojedinih jedinica lokalne samouprave, i dalje postoje problemi u vezi sa integracijom Roma, suzbijanjem siromaštva i rješavanja njihovih socijalnih, ekonomskih i kulturnih prava. Oni se suočavaju sa brojnim problemima u oblastima: obrazovanja, stanovanja, zapošljavanja, regulisanja lične dokumentacije, zdravstvene zaštite, socijalne zaštite. Broj Roma koji su u stalnom radnom odnosu je neznatan, što dodatno otežava njihov položaj. Takođe,  Zaštitnik je mišljenja da diskriminacija lica sa invaliditetom u Crnoj Gori postoji, što se posebno ogleda kroz ograničenost pristupa javnim objektima i prostoru. Zaštitnik je mišljenja da je diskriminacija lica različite seksualne orjentacije u Crnoj Gori  evidentna, a da je mali broj prijavljenih slučajeva ovog vida diskriminacije posljedica nedovoljno razvijene svijesti o potrebi poštovanja prava drugih, njihove različitosti i potrebi prevencije, ali i sankcionisanju svih oblika diskriminacije. Zaštinik je ocijenio da prevencija svih oblika diskriminacije ima izuzetnu važnost za demokratizaciju društva, pri čemu je daleko najvažnija uloga institucija u sistemu obrazovanja mladih, djelovanju medija i dobri lični primjeri iskazivanja tolerancije lica iz struktura vlasti, kako na državnom, tako i na lokalnom nivou.

Predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja Budimirka Đukanović je upoznala s aktivnostima koje Ministarstvo preduzima u cilju rješavanja problema raseljenih i interno raseljenih lica u Crnoj Gori. Saopštila je da je 9066 lica podnijelo zahtjev za rješavanje statusa, od čega je 5 400 riješeno. U cilju rešavanja njihovih stambenih problema, u funkciji njihove integracije u crnogorsko društvo, u toku su dva Projekta: IPA 2011, preko kojeg treba da se realizuje 97 stambenih jedinica i Regionalni stambeni program, preko kojeg treba da se realizuju 42 stambene jedinice.

Boris Raonić, predsjednik NVO „Građanska alijansa“ je čestitao Odboru za ljudska prava i slobode na pristupu u razmatranju Preporuka u Rezoluciji PSSE 1890(2012), navodeći da bi trebali svi društveni subjekti u Crnoj Gori da ulože dodatne napore kako bi Crna Gora postala subjekt međunarodnog prava, a ne da bude objektom monitoringa pojedinih tijela, za šta treba prvenstveno da realizuje Preporuke koje su joj upućene u cilju dostizanja odgovarajućih demokratskih standarda.

Poslanica Snežana Jonica je saopštila da je od predstavnika nadležnih institucija očekivala konkretnije i preciznije podatke i da bi se razmatranju ovako važnih pitanja trebalo pristupiti sa višeg nivoa, uz očekivanje da će Skupština Crne Gore i Vlada ozbiljnije pristupiti ovom pitanju u narednom periodu. Kao član prethodne Delegacije Skupštine CG u PSSE, saopštila je da je učestvovala u radu na plenumu i radnim tijelima PSSE, pa je detaljno upoznata sa cijelom problematikom i istakla da su posebno važne Preporuke koje se odnose na reformu pravosuđa i izmjenu Ustava, kao i na oblast medijskih sloboda.

Poslanik mr Dritan Abazović je mišljenja da treba saopštiti konkretne podatke u oblasti borbe protiv korupcije, koliko je bilo procesuiranih slučajeva za visoku korupciju, a istakao je i da implementacija Evropske povelje o lokalnoj samoupravi nije zadovoljavajuća. Situaciju u medijima je ocijenio lošom i napade na novinare, a mišljenja je da država treba da pruži veću podršku komercijalnim medijima koji program realizuju na manjinskim jezicima.

Predsjednik Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halil Duković je saopštio da problem raseljenih i interno raseljenih lica u Crnoj Gori mora da bude briga ne samo crnogorskih institucija, nego i međunarodnih, kao i institucija onih država iz kojih su ta lica došla u  Crnu Goru. Takođe, istakao je da je Crna Gora učinila mnogo za sve izbjeglice samim tim što im je pružila utočište za vrijeme ratnog stanja u okruženju, ali da uprkos tome što ratnih dešavanja nema, oni i dalje ostaju u Crnoj Gori, jer je doživljavaju kao sigurnu zemlju.

Poslanik Predrag Sekulić, zamjena člana u Delegaciji Skupštine CG u PSSE, koji je i član Ustavnog odbora je saopštio da je Ustavni odbor nadomak rešenja u skladu sa Preporukama Venecijanske komisije i da se nada da će ona biti usvojena ne samo 2/3 većinom, već konsenzusom.

Ocijenjeno je da je Crna Gora učinila značajne aktivnosti u cilju realizacije Preporuka iz Rezolucije 1890 (2012) PSSE, ali da i u narednom periodu treba nastaviti u tom smjeru kako bi se zadovoljili svi kriterijumi i standardi koji važe za demokratske zemlje.

Od svih učesnika današnje sjednice Odbora za ljudska prava i slobode je ocijenjeno izuzetno važnim praćenje u narednom periodu realizovanih aktivnosti, preduzetih na ispunjavanju Preporuka PSSE, kao i koordinirano djelovanje svih društvenih subjekata u cilju ispunjavanja Preporuka, kako bi se ukinuo dvogodišnji monitoring PSSE  Crnoj Gori.