Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halil Duković učestvovao je na Sastanku o unapređenju ljudskih prava i zaštite manjina u Jugoistočnoj Evropi, održanom danas u Podgorici.

Sastanak institucija i organizacija koje se bave unapređenjem ljudskih prava i zaštitom manjina u Jugoistočnoj Evropi organizovan je u okviru zajedničkog projekta Savjeta Evrope i Evropske unije pod nazivom “Promocija i zaštita manjina u Jugoistočnoj Evropi”. Zemlje korisnice ovog programa su Crna Gora, Srbija, Bosna i Hercegovina, Hrvatske, Makedonija i Kosovo. Sastanak u Crnoj Gori organizovan je u saradnji sa institucijom Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore.

Sastanak je otvorio Suljo Mustafić, potpredśednik Skupštine Crne Gore, a učesnike su pozdravili Šućko Baković, zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore i Markus Jeger, predstavnik Savjeta Evrope, supervizor regionalnog projekta ,,Unapređenje ljudskih prava i zaštita manjina u Jugoistočnoj Evropi”.

Potpredsjednik Skupštine Crne Gore Suljo Mustafić je saopštio da je država Crna Gora u proteklom periodu prešla dug put od vremena kada su samo pojedinci bili odbrana ugroženih ljudskih i manjinskih prava i zaštita čitavih kolektiviteta, do današnjih okolnosti kada se državne institucije bave unapređenjem i zaštitom ljudskih prava. Istakao je da je na tom putu koji traje decenijama u Crnoj Gori sazrijevala društvena svijest o tome da postoje manjinske grupe, pojedinci i kolektiviteti kojima treba zaštita, manjine kojima treba afirmacija i institucije u kojima trebaju biti zastupljeni njihovi predstavnici. Poštovanje ljudskih prava i ambijent afirmacije različitosti u temeljima je svakog slobodnog i demokratskog društva. Obaveza svih segmenata društva je posvećen rad na instucionalnom jačanju zaštite ljudskih prava, a prvi korak na tom putu je zakonska regulativa kojom se uređuje ova oblast. Nakon Ustava, u čijem je značajnom dijelu, utemeljena regulativa kojom se uređuje oblast ljudskih i manjinskih prava, Skupština Crne Gore usvojila je više zakona, čijim rješenjima se na neposredan ili posredan način unapređuje ova oblast, a čije je donošenje i u preporukama i analizama naših evropskih partnera ocijenjeno veoma značajnim, čime je Crna Gora zavrijedila otvoranje pregovora sa Evropskom unijom.

Potpredśednik Skupštine je istakao da je zakonskim propisima u oblasti zaštite ljudskih i posebno manjinskih prava, te kroz antidiskriminatorske zakone, a posebno preko Zakona o zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore, stvoren dobar temelj na kojem je potrebno graditi institucije ali je veoma važno i sprovođenje propisa u praksi.

- I ovdje je potrebno dodatno unapređenje uloge Parlamenta, da više i bolje prati i ocjenjuje implementaciju donešenih zakona, da sagleda njihovu djelotvornost i vrednuje njihovu efikasnost, istakao je Mustafić.

Takođe, on je naglasio da nijesu dovoljni samo zakonska regulativa, strategije i ratifikacije međunarodnih dokumenta i konvencija, već je neophodno stvaranje pune svijesti u društvu da su manjine dio naše društvene stvarnosti i da je potrebno da svakodnevno pokazujemo više razumijevanja i senzibiliteta.

- Institucije manjinskih naroda - manjinski savjeti su dobili svoje mjesto i postali prepoznatljive institucije u društvu i pored njihovih početnih nesnalaženja i nedostatka budžetskih sredstava koje dodjeljuje država. Fond za manjine i Centar za očuvanje kulture manjina i pored nedovoljnih izdvajanja i svih mogućih dilema oko načina na koji je uređeno njihovo funkcionisanje, postali su potpora mnogim značajnim projektima za očuvanje nacionalnog, jezičkog, kulturnog i vjerskog identiteta manjina, dodao je potpredśednik Skupštine Crne Gore, Suljo Mustafić.

On je saopštio da se zajedno moramo boriti da ove institucije dobijaju na snazi i značaju jer njihovo jačanje daje jasniju viziju manjinske politike i jača koheziju društva, nastalu na povjerenju manjina u svoje institucije i državu u kojoj žive.

Kroz izborno zakonodavstvo stvoren je mehanizam za autentično predstavljanje manjina u Parlamentu. Činjenica je da je Izborni zakon dosegao gotovo konsenzusom, ali nedostajući procenat, govori da ove mehanizme treba dodatno unapređivati, kroz kvalitetnija rješenja na državnom i na lokalnom nivou, gdje to nije urađeno. Potpredśednik Mustafić je ocijenio da donešena legislativa, posebno u oblasti zaštite manjinskih prava sporo zaživljava u praksi, pa je potrebno obezbijediti dodatne mehanizme zaštite prava manjinskih nacionalnih zajednica, shodno Ustavu. Ovo se posebno odnosi na odredbu o srazmjernoj zastupljenosti manjina u državnim i lokalnim institucijama i svim granama vlasti, jer tu treba napraviti još mnogo vidljivih i mjerljivih pomaka, imajući u vidu da integracija manjina zavisi prvenstveno od njihove prisutnosti na mjestima odlučivanja.

Potpredśednik Skupštine Crne Gore, Suljo Mustafić, je konstatovao da je Crna Gora od obnove državnosti, na polju zaštite ljudskih prava i izgradnje institucija, napravila značajne pomake. Dalja izgradnja Crne Gore kao demokratskog društva i društva poštovanja i afirmisanja različitosti, zavisiće od dostignuća Parlamenta, bilo da je riječ o donošenju zakonodavstva ili jačanjju njegove sposobnosti da vrši kontrolu ili nadzor sprovođenja zakona, posebno kada su manjinska i ljudska prava u pitanju.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Šućko Baković je saopštio da je Crna Gora obezbijedila normativne i institucionalne pretpostavke za zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Ustavom Crne Gore uređena su posebna manjinska prava, usvojen je ustavni princip afirmativne akcije manjina, ali njegova primjena na lokalnom nivou nije uređena izbornim zakonodavstvom. Donijet je Zakon o manjinskim pravima i slobodama i Zakon o zabrani diskriminacije. Vlada Crne Gore je usvojila Strategiju manjinske politike. Usvojeni su dokumenti Savjeta Evrope - Okvirna konvencija za zaštitu nacionalnih manjina i Evropska povelja o regionalnim i manjinskim jezicima. Zaštitnik je ocijenio da se i pored značajnog napretka u ovoj oblasti, predstavnici manjinskih naroda suočavaju sa problemima u oblasti zapošljavanja u javnoj sferi, u proporcionalnoj zastupljenosti u institucijama pravno-političkog sistema, u političkoj prezentaciji, kao i određenim problemima u oblasti obrazovanja, kulture, informisanja i izdavačke djelatnosti. Mišljenja je da bi svi organi, organizacije i ustanove trebale, u što kraćem period, preduzeti porebne aktivnosti, kako bi se ovo stanje unaprijedilo. Takođe, potrebno je obezbijediti pripadnicima manjinskih naroda da razvijaju svoje posebnosti.

Zaštitnik je saopštio da manjinski savjeti treba da imaju značajnu ulogu u očuvanju prava manjinskih naroda, a mišljenja je da bi članove manjinskih savjeta trebalo birati na neposrednim izborima, što treba utvrditi izmjenom važećih propisa. Fond za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava takođe ima značajnu ulogu, ali u Upravnom odboru Fonda preovladavaju predstavnici političkih partija, što nije dobro i trebalo bi da veću ulogu imaju predstavnici civilnog društva i stručna lica iz oblasti manjinske politike.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore je zaključio da je poštovanje prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica veoma važno za razvoj demokratske države, kao i za uključivanje Crne Gore u evropske integracione tokove.

Markus Jeger, predstavnik Savjeta Evrope, supervizor regionalnog projekta ,,Unapređenje ljudskih prava i zaštita manjina u Jugoistočnoj Evropi”, je zahvalio organizatorima sastanka i izrazio zadovoljstvo što su već na početku date smjernice u smislu pozitivnih i negativnih ocjena vezanih za zaštitu i promociju manjina. Istakao je da je suština održavanja sastanka da se utvrdi stanje ljudskih i manjinskih prava u zemlji, kao i test za zaštitu ljudskih prava u zemlji. Slične aktivnosti su realizovane u cijeloj Evropi i praćene su kritike ekspertskih tijela kako bi se bolje implementirale odredbe sadržane u konvencijama iz oblasti ljudskih prava i sloboda. Navodeći da su Savjet Evrope i Evropska unija udružile napore da se realizuje ovaj Regionalni projekat u svim zemljama bivše Jugoslavije, izuzev Slovenije, istakao je da je ideja projekta da se izađe iz nacionalnog okvira prilikom razmatranja manjinskih prava, a da se ova pitanja razmotre na regionalnom nivou, u saradnji svih zemalja Jugoističen Evrope. Govoreći o metodologiji, istakao je da će najprije biti organizovani sastanci u svakoj od zemalja pojedinačno kako bi se utvrdilo stanje u oblasti ljudskih prava i manjinske politike, nedostaci u zakonodavstvima tih zemalja, te preduzele konkretne mjere kojima bi se unaprijedilo adekvato sprovođenje odgovarajućih nacionalnih zakona i promovisanje najboljih praksi, te razvila funkcionalna mreža relevantnih nacionalnih tijela. On smatra značajnim - što su Evropska unija i Savjet Evrope zauzeli širi pristup u oblasti manjinske politike.

Markus Jeger je saopštio da postoje tri regionalna projekta u ovoj oblasti. Jedan projekat odnosi se na nacionalne manjine, drugi na poseban aspekt manjinske zaštite, a to je inkluzivno obrazovanje i treći koji se odnosi na Rome, Aškalije i Egipćane.

Govoreći o svrsi održavanja sastanka, saopštio je da treba uočiti problem sa kojima se manjine suočavaju, kao i razmotriti načine za njihovo rješavanje. Pozvao je sve učesnike sastanka da govore otvoreno o problemima kako bi se jasno moglo sagledati šta u Crnoj Gori funkcioniše, a šta ne, smatrajući da je taj pristup najbolji, kako bi se u nastavku projekta realizacijom konkretnih aktivnosti poboljšalo stanje u oblasti ljudskih prava u Crnoj Gori i zemljama regiona, što će doprinijeti snaženju ugleda ovih zemalja u međunarodnoj zajednici i podstaći povjerenje među zemljama regiona.

Marijana Laković. zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda je izrazila nadu da će se identifikovati problemi sa kojima se suočavaju predstavnici manjinskih naroda u Crnoj Gori, a da će Savjet Evrope napraviti konkretan plan aktivnosti za Crnu Goru.

Na prvom panelu na temu: “Promocija i zaštita manjinskih prava u Crnoj Gori” izlaganja su imali Marijana Laković, zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za manjinska prava, zaštitu od diskriminacije i rodnu ravnopravnost, Sabahudin Delić, pomoćnik ministra za ljudska i manjinska prava i Aleksandar Saša Zeković, ekspert za ljudska prava.

Na drugom panelu na temu: ” Uloga i rad manjinskih savjeta u Crnoj Gori” govorili su Tahir Tahiri, predśednik Albanskog nacionalnog savjeta, prof.dr Šerbo Rastoder, predśednik Bošnjačkog nacionalnog savjeta, Miroslav Franović, predśednik Hrvatskog nacionalnog savjeta i Ana Popović iz Romskog nacionalnog savjeta.

Nakon njihovih izlaganja i diskusije, predstavljen je nacrt zaključaka i saopšteno da će nakon dodatnih konsultacija i formulisanja konačnih zaključaka isti biti dostavljeni svim učesnicima.