- Informaciju o realizaciji Nacionalnog plana akcije za djecu za period 2013-2017. godina,
- Informaciju o realizaciji Strategije sistema socijalne i dječije zaštite u Crnoj Gori za period 2013-2017. godina i
- Informaciju o ostvarivanju prava djece u vezi sa inkluzijom djece u obrazovni sistem, pogotovo djece sa smetnjama u razvoju, u fokusu kapaciteta institucija nadležnih za ostvarivanje ovih prava.
Predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja Slađana Pešić je saopštila da se praćenje primjene Nacionalnog plana akcije za djecu odvija kao kontinuirani proces prikupljanja i analiziranja podataka o ostvarivanju specifičnih i strateških ciljeva u okviru pojedinih oblasti Nacionalnog plana za svaku godinu njegove primjene, izrade godišnjeg izvještaja o realizaciji Plana za konkretnu godinu i pregleda tog izvještaja.
Saopštila je da je Ministarstvo rada i socijalnog staranja realizovalo sljedeće aktivnosti:
- U okviru Projekta „Pravda za djecu“ pružena je tehnička podrška Centru za djecu i mlade „Ljubović“, naročito prilikom procjene metodologije rada, individualnih planova, programa postupanja i rada sa maloljetnicima koji su smješteni u Centru i standardima definisanim novim zakonodavstvom, koji su usklađeni sa evropskim normama. Urađeno je revidiranje i procjena kreiranih programa postupanja sa djecom i nivo kvaliteta rada osoblja koje radi sa maloljetnicima smještenim u Centru. Tehnička podrška pružena je osoblju Centra na polju osnaživanja njihovih kapaciteta za postupanje prema djeci i primjeni individualizovanih planova i programa rehabilitacije u njihovom radu sa porodicama djece i centrima za socijalni rad. Date su preporuke za unapređenje rada Centra.
- Ministarstvo rada i socijalnog staranja, Ministarstvo pravde i Predstavništvo UNICEF-a u Crnoj Gori organizovali su Okrugli sto na temu „Uloga socijalnog sektora u primjeni novog zakonodavstva“ koji je okupio 60 sudija, državnih tužilaca, socijalnih radnika i predstavnika stručnih službi. Tri međunarodna konsultanta bila su angažovana da predstave međunarodne standarde, nacionalni okvir i vezu između socijalnog sektora i sektora pravosuđa i psihosociološke aspekte adolescencije i delinkvencije.
- U narednom periodu je planirano razvijanje priručnika za centre za socijalni rad o njihovoj ulozi u primjeni novog Zakona o postupanju prema maloljetnicima u krivičnom postupku, jačanje kapaciteta socijalnih radnika u primjeni novog Zakona, kao i jačanje kapaciteta profesionalaca u uspostavljanju snažnije veze i saradnje između socijalnog i pravosudnog sektora, a sve u skladu sa relevantnim međunarodnim standardima iz oblasti dječjih prava.
U cilju stvaranja neophodnih preduslova za potpuniju podršku porodici, prevenciju institucionalizacije i ubrzanje procesa deinstitucionalizacije djece koja su trenutno smještena u institucijama, Ministarstvo rada i socijalnog staranja je u partnerstvu sa UNICEF-om, organizovalo sistemske edukacije iz oblasti porodičnog savjetovanja, u cilju jačanja preventivnog rada sa porodicama u riziku.
Predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja istakla je da je u toku proces deinstitucionalizacije ustanova za smještaj djece i obezbjeđivanje alternativnih rješenja. Ministarstvo radi na razvijanju usluge hraniteljstva kao najpoželjnijeg oblika alternativne zaštite djece bez roditeljskog staranja, tako da se broj djece na porodičnom smještaju u periodu od 2008. do 2012. godine povećao za oko 38%. Bilježi se trend pada broja djece smještene u ustanovu za smještaj djece bez roditeljskog staranja, tako da je broj smještene djece u periodu od 2008. do 2012. godine smanjen za oko 28%.
Predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja naglasila je da Ministarstvo zajedno sa UNICEF-om od 19. septembra 2013. godine realizuje kampanju „Svako dijete treba porodicu”, u cilju podizanja svijesti javnosti o značaju porodice za dijete, kao i prednostima i značaju hraniteljstva, kao najpoželjnijeg alternativnog oblika zaštite dijece.
Ministarstvo rada i socijalnog staranja radi na osnivanju mreže dnevnih centara, u cilju unapređenja deinstitucionalizacije i decentralizacije socijalne zaštite u Crnoj Gori. Predviđeno je da finansiranje rada ovih ustanova obezbijedi lokalna samouprava, a Ministarstvo pokriva troškove smještaja, odnosno boravka djece u dnevnim centrima, shodno Zakonu o socijalnoj i dječijoj zaštiti. Do sada su otvoreni dnevni centri u Bijelom Polju, Nikšiću, Pljevljima, Herceg Novom, Ulcinju, Plavu i Cetinju. U različitim fazama realizacije su dnevni centri u Mojkovcu, Baru, Budvi, Rožajama i Beranama.
Intenzivno se radi na Implementaciji Zakona o zaštiti od nasilja u porodici i Strategije zaštite od nasilja u porodici. U svim Centrima za socijalni rad su formirani Stručni timovi za zaštitu od nasilja u porodici i nasilja nad djecom.
Uz podršku UNICEF-a i UNDP-a Ministarstvo rada i socijalnog staranja je organizovalo niz edukacija kojima je obuhvaćen veliki broj stručnih radnika iz centara za socijalni rad.
U pripremnoj fazi su aktivnosti koje se tiču uspostavljanja jedinstvene baze podataka o žrtvama nasilja u porodici, kao i jedinstvene SOS linije na državnom nivou. Planom realizacije ovih aktivnosti predviđeno je da se uspostavi jedinstvena baza podataka i jedinstvena SOS linija na državnom nivou. Ministarstvo rada i socijalnog staranja uz podršku UNICEF-a je kreiralo Bazu podataka dječije zaštite koja će sadržati sve relevantne podatke i indikatore koji se odnose na djecu.
Predstavljajući Informaciju o realizaciji Strategije sistema socijalne i dječje zaštite u Crnoj Gori za period 2013-2017.godina, predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja Slađana Pešić istakla je da se reforma sistema socijalne i dječje zaštite ostvaruje se u skladu sa Zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti i strateškim dokumentima.
Osnovni pravci razvoja sistema socijalne i dječije zaštite polaze od postignutog stepena razvoja socijalne i dječje zaštite, analize postojećeg stanja i sagledavanja aktuelnih potreba u sistemu, kao i od međunarodnih standarda i preporuka međunarodnih organizacija.
Strategijom razvoja sistema socijalne i dječje zaštite, za period 2013-2017.godine sa Akcionim planom za realizaciju, za period 2013-2014.godina koja je usvojena u junu 2013. godine utvrđeni su sledeći strateški pravci:
- Definisanje razvojne politike socijalne i dječje zaštite povezane sa drugim sistemima i djelatnostima u društvu i harmonizovane sa međunarodnim propisima i standardima, usmjerene na prevenciju socijalnih problema;
- Decentralizaciju sistema socijalne i dječje zaštite;
- Učešće građana i korisnika u odlučivanju o sredstvima i načinima za zadovoljavanje potreba;
- Efikasnija materijalna davanja u socijalnoj i dječjoj zaštiti;
- Obezbjeđivanje kvalitetnih usluga u socijalnoj i dječijoj zaštiti.
Saopštila je da je shodno planiranim aktivnostima za 2013.godinu realizovano:
- donijet je Pravilnik o bližim uslovima za ostvarivanje prava na osnovna materijalna davanja iz socijalne i dječje zaštite;
-shodno Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti izvršeno je usklađivanje osnovnih materijalnih davanja iz socijalne i dječje zaštite.
-razvija se sistem informisanja javnosti o pravima iz socijalne i dječje zaštite radi povećanja dostupnosti prava na portalu Ministarstva rada i socijalnog staranja.
-shodno Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti pojednostavljene su procedure i administriranje za ostvarivanje prava iz socijalne i dječje zaštite.
- donijet je Pravilnik o sadržini i obliku individualnog plana aktivacije i načinu sprovođenja mjera socijalne uključenosti radno sposobnih korisnika materijalnog obezbjeđenja. Do kraja 2013.godine objaviće se u „Sl.listu CG“. Akcionim planom izrada akta je bila predviđena do kraja 2014.godine;
- donijet je Pravilnik o bližim uslovima o organizaciji, normativima, standardima i načinu rada centra za socijalni rad. Do kraja 2013.godine objaviće se u „Sl.listu CG“;
-donijet je Pravilnik o sadržaju baze podataka i sadržaju i načinu vođenja evidencije u socijalnoj i dječjoj zaštiti. Do kraja 2013.godine objaviće se u „Sl.listu CG“. Akcionim planom izrada akta je bila predviđena do kraja 2014.godine;
-donijet je Pravilnik o bližim uslovima i standardima za obavljanje stručnih poslova u socijalnoj i dječjoj zaštiti;
-supervizija stručnog rada propisana je Pravilnikom o bližim uslovima i standardima za obavljanje stručnih poslova u socijalnoj i dječjoj zaštiti.
Do kraja 2013.godine donijeće se Uredba o dopunama Uredbe o organizaciji i načinu rada organa uprave kojom će se stvoriti osnov za početak rada Zavoda za socijalnu i dječju zaštitu u skladu sa Zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti. Djelatnost Zavoda je obavljanje razvojnih, savjetodavnih, istraživačkih i drugih stručnih poslova u socijalnoj i dječjoj zaštiti u cilju unapređenja te oblasti.
U toku su aktivnosti na izradi teksta Pravilnika kojima će se urediti minimalni standardi u oblasti usluga uz učešće stranih konsultanata.
Urađena je radna verzija podzakonskog akta kojima će se bliže uraditi porodični smještaj-hraniteljstvo i porodični smještaj uz učešće stranih konsultanata i ubrzo se očekuje sprovođenje zakonske procedure za njegovo usvajanje.
Predstavnica Ministarstva rada i socijalnog staranja je saopštila da su u toku aktivnosti na izradi teksta podzakonskog akta kojim će se propisati minimalni stanardi za savjetodavno-terapijske i socijalno-edukativne usluge (savjetovanje, terapija, medijacija, SOS telefon), uz učešće stranih konsultanata.
U završnoj fazi su aktivnosti na izradi Plana transfromacije JU Zavod „Komanski most“ i JU Dječji dom „Mladost“- Bijela.
Pomoćnica ministra prosvjete Vesna Vučurović je saopštila da je predškolsko vaspitanje i obrazovanje od presudnog značaja za sveukupan rast, razvoj i formiranje ličnosti djeteta. Crna Gora teži da kroz ovaj nivo obrazovanja stvori uslove za razvoj svih potencijala djece, njihovo odrastanje i ispunjenje potreba zasnovanih na principima Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima djeteta. Rukovodeći se najboljim interesima djeteta, izgrađuje se sistem predškolskog vaspitanja i obrazovanja koji je dostupan svoj djeci i porodicama. S tim u vezi, raste obuhvat djece, posebno djece starijeg predškolskog uzrasta. Donešeni su nastavni programi za kraće pripremne aktivnosti za polazak u osnovnu školu, za rani razvoj djece (uzrast do 3 godine), kao i program »Pripremni vrtići za djecu RE populacije«. Pomoćnica ministra prosvjete je istakla da, shodno Strategiji ranog i predškolskog vaspitanja i obrazovanja, Ministarstvo prosvjete sprovodi pilot projekat u Danilovgradu, Beranama i Rožajama koji podrazumijeva aktivnosti Interaktivnih službi orijentisanih ka djeci koja žive u seoskim oblastima u kojima ne postoje objekti predškolskih jedinica.
Pomoćnica ministra prosvjete Vesna Vučurović je istakla da su realizovane značajne kapitalne investicije i ulaganja u predškolsko vaspitanje i obrazovanje. Izgrađena su četiri nova objekta, u toku je izgradnja još dva u Podgorici i Bijelom Polju, a iz kreditnih sredstava će se finansirati izgradnja sedam novih objekata.
S obzirom da je razvoj inkluzivnog obrazovanja jedan od prioriteta reforme obrazovanja u Crnoj Gori, saopštila je da je Ministarstvo prosvjete u skladu sa Programom rada Vlade za 2013. godinu, uz učešće svih relevantnih subjekata, pripremilo Nacrt ¬strategije inkluzivnog obrazovanja kojim su određeni ciljevi i pravci razvoja obrazovanja djece sa posebnim obrazovnim potrebama na osnovu analize realizacije mjera Strategije inkluzivnog obrazovanja od 2008. do 2013. godine.
Pomoćnica ministra prosvjete je saopštila da su definisani sledeći zadaci: sprovesti ranu detekciju, intervenciju, učenje, razvoj i psihosocijalnu podršku djeci i njihovim roditeljima, a djeci sa posebnim obrazovnim potrebama omogućiti pristup i kontinuitet kvalitetnog obrazovanja koje će ih osposobiti za samostalan život i rad. Takođe, potrebno je obezbijediti podršku za proces nastave i učenja na svim nivoima i unaprijediti bazično obrazovanje, specijalističko osposobljavanje i profesionalno usavršavanje nastavnog i stručnog kadra, kao i poboljšati praćenje i evaluaciju obrazovnih i razvojnih postignuća djece.
Istakla je da se posebni napori ulažu na poboljšanje položaja djece, pripadnika RAE populacije, kako bi se ovoj djeci obezbijedilo kvalitetno obrazovanje, a da Ministarstvo od školske 2008/09. godine realizuje aktivnosti uključivanja ove djece u gradske osnovne škole i obezbjeđuje prevoz do gradskih škola i besplatne komplete udžbenika.
Zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za prava djeteta Nevenka Stanković je izrazila zadovoljstvo što Odbor za ljudska prava i slobode značajnu pažnju posvećuje aktivnostima koje se odnose na prava djeteta. Saopštila je da je Nacionalni plan akcije za djecu urađen u skladu sa Preporukama Komiteta UN za prava djeteta, u cilju ispunjavanja Preporuka upućenih Crnoj Gori 2010. godine. Istakla je da nije obezbijeđen mehanizam koji će pratiti primjenu Nacionalnog plana akcije za djecu. Saopštila je da je najveći broj pritužbi u oblasti socijalne zaštite, u pogledu ostvarivanja socijalnih prava i da je Zaštitnik u junu 2013. godine sačinio Mišljenje sa brojnim preporukama upućenim centrima za socijalni rad i utvrdio rok od 9 mjeseci za realizaciju preporuka i s tim u vezi pozvala Odbor za ljudska prava i slobode da zajedno isprate ispunjenje datih Preporuka. U vezi sa inkluzijom djece sa smetnjama u razvoju u obrazovni sistem, Zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore za prava djeteta je saopštila da postoji problem oko angažovanja asistenata u nastavi, jer je njihov broj nedovoljan za djecu koja imaju smetnje u razvoju ili socijalne, kulturološke i jezičke barijere za praćenje nastave.
Direktorica NVO „Centar za prava djeteta“ Rajka Perović je saopštila da su Preporuke Komiteta UN za prava djeteta Crnoj Gori upućene 2010. godine, a još uvijek nije stvoren mehanizam za praćenje Preporuka Komiteta, iako Crna Gora mora izvijestiti Komitet UN za prava djeteta o realizaciji Preporuka 1. oktobra 2015. godine. Takođe, smatra negativnim i to što je prethodni Nacionalni plan akcije za djecu istekao 2010. godine, a novi je usvojen tek 2013. godine, pri čemu nijesu obezbijeđena budžetska sredstva za njegovu realizaciju. Saopštila je da je prije donošenja Nacionalnog plana akcije za djecu Vlada Crne Gore donijela Odluku o ukidanju Savjeta za prava djeteta, a Nacionalni plan je predvidio Savjet za prava djeteta kao mehanizam praćenja sprovođenja preporuka, tako da je sada u toku postupak formiranja Savjeta. Upućen je poziv nevladinim organizacijama za predlaganje kandidata za člana Savjeta. Jedna od Preporuka Komiteta UN za prava djeteta odnosi se na jačanje funkcije Zamjenika Zaštitnika ljudskih prava i sloboda za prava djeteta i obezbjeđivanje većih finansijskih sredstava, koji pored postupanja po pritužbama, realizuje i brojna istraživanja, analize i slične aktivnosti u ciju poboljšanja položaja djeteta. Takođe, istakla je da je potrebno obezbijediti jedinstvenu bazu podataka o svoj djeci, kao i o djeci sa teškoćama u razvoju. Ocijenila je pozitivnim vidljivost djece u budžetima brojnih resornih ministarstava, što je i Preporuka Komiteta UN za prava djeteta. Saopštila je da je urađen veliki broj obuka profesionalaca koji rade sa djecom. Istakla je da je zadovoljna saradnjom državnih organa i institucija sa civilnim sektorom koji se bavi zaštitom prava djeteta.
Članovi Odbora za ljudska prava i slobode su ocijenili da su preduzete značajne aktivnosti na poboljšanju položaja djece u Crnoj Gori, ali i u narednom periodu treba nastaviti sa preduzimanjem sličnih aktivnosti kako bi se položaj i zaštita djece još više unaprijedili u Crnoj Gori.
Takođe, na danas održanoj śednici Odbor je razmotrio Informaciju o dosadašnjim aktivnostima u vezi sa Akcionim planom prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti za 2014. godinu.
Sekretar Ministarstva održivog razvoja i turizma Zoran Tomić je saopštio da je Vlada Crne Gore na śednici održanoj 24. oktobra 2013.godine usvojila Akcioni plan prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti za 2014.godinu. Akcionim planom je, u saradnji sa predstavnicima nevladinih organizacija koje se bave pitanjima zaštite prava lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom, definisano 13 prioritetnih objekata (u Podgorici-sedam, Nikšiću- tri, Beranama- dva, PIjevljima- jedan). Istakao je da je u Predlogu zakona o budžetu Crne Gore za 2014. godinu, kapitalnim budžetom za 2014. godinu planirano da se preko Direkcije javnih radova realizuju projekti iz ovog Akcionog plana i za tu svrhu predložena su sredstva u visini od 400.000 eura.
Izvršna direktorica Udruženja mladih sa hendikepom Crne Gore Marina Vujačić je saopštila da je veoma malo urađeno na planu prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti, ističući da ni Skupština Crne Gore nije prilagođena za lica sa invaliditetom i da je jedan od objekata koji su planirani kao prioritetni Akcionim planom za 2014. godinu.
Članovi Odbora za ljudska prava i slobode takođe su ocijenili da treba mnogo više uraditi na prilagođavanju objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti, jer sve dok ova lica ne budu imala nesmetan pristup navedenim objektima njihova prava biće ugrožena.
Odbor je zaključio da povodom razmatranja Informacija sačini Izvještaje sa Predlogom zaključka koje će dostaviti Kolegijumu predśednika Skupštine, Ministarstvu rada i socijalnog staranja, Ministarstvu prosvjete, Ministarstvu održivog razvoja i turizma i Zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore.
Članovi Odbora za ljudska prava i slobode jednoglasno su prihvatili Infromaciju sa sastanka predśednika Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halila Dukovića sa šefom Predstavništva UNICEF-a u Crnoj Gori, Benjaminom Perksom, održanog 8. novembra 2013. godine i Informaciju sa sastanka predśednika Odbora za ljudska prava i slobode sa v.d. šefa Misije OEBS-a u Crnoj Gori, Waldemarom Figajem, održanog 12. novembra 2013. godine.