Odbor za ljudska prava i slobode Skupštine Crne Gore na danas održanoj 47. śednici razmotrio je Godišnji izvještaj Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2013. godinu, koji je Skupštini Crne Gore podnio Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore i Informaciju o zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima i organima državne uprave, koju je Odboru za ljudska prava i slobode podnijelo Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, shodno Zaključku sa śednice Vlade Crne Gore, održane 29. januara 2015. godine.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Crne Gore Šućko Baković podnio je uvodno obrazloženje o Godišnjem izvještaju Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2013. godinu. Saopštio je da je Nacionalni preventivni mehanizam u 2013. godini sproveo svoje aktivnosti na osnovu godišnjeg plana rada. Obilasci prostorija u kojima se nalaze lica lišena slobode obavljeni su u skladu sa dobrom praksom Evropskog komiteta za prevenciju torture i po sistemu „korak po korak“, kroz razgovor sa rukovodećim licima u ustanovi, saglasno unaprijed utvrđenom rasporedu.  Obilascima su obuhvaćene sve prostorije i mjesta u kojima se nalaze ili mogu nalaziti lica lišena slobode, sagledani uslovi smještaja, zajedničke prostorije, radne prostorije, prostorije za rekreaciju, ambulante, toaleti, prostorije za porodične posjete, opšte posjete, prostorije za razgovor sa advokatom, poligoni za boravak i aktivnosti na otvorenom i drugi pomoćni objekti i prostorije.

Zaštitnik je naglasio da je Nacionalni preventivni mehanizam partnerski mehanizam državnim institucijama i njegov cilj je prevencija torture, poštovanje i unapređenje ljudskih prava lica lišenih slobode, kao ranjive kategorije. Istakao je da je krajnji cilj postizanje željenih standarda u ovoj oblasti na najbrži i najbezbolniji način.

Zaštitnik je istakao da su u razgovoru prilikom obilazaka zadržana lica u policijskim prostorijama, pritvorena ili osuđena lica u objektima ZIKS-a saopštila da je odnos službenika prema njima korektan i profesionalan, što ukazuje na zaključak da u 2013. godini nije bio nijedan slučaj torture. Pojasnio je da je bio jedan slučaj sumnje na torturu koji je u Instituciji Zaštitnika završen u 2014. godini i nije utvrđeno da je u konkretnom slučaju bilo torture.    

Zamjenica Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore Zdenka Perović je detaljno predstavila sve preporuke koje je Zaštitnik kao Nacionalni mehanizam za prevenciju torture uputio nadležnim organima: Ministarstvu pravde, Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija, Ministarstvu unutrašnjih poslova-Upravi policije, a u vezi sa stanjem u: prostorijama za zadržavanje u organizacionim jedinicama Uprave policije - Ministarstva unutrašnjih poslova, Istražnom zatvoru u Bijelom Polju, Zatvoru za kratke kazne u Bijelom Polju, Zatvoru za kratke kazne Podgorica i Kazneno popravnom domu Spuž. Naglasila je da je u međuvremenu značajan broj upućenih preporuka realizovan ili je djelimično realizovan, dok određeni broj njih nije.

Saopštila je da je kontrolnom pośetom Istražnom zatvoru u Podgorici, Zaštitnik kao Nacionalni preventivni mehanizam konstatovao da je ZIKS učinio značajne napore da ispuni date preporuke, u kratkom periodu od izvršenog pregleda. Od ukupno 31 date preporuke ispunjeno je 18, djelimično su ispunjene dvije, a 11 nije ispunjeno.

Kontrolnom pośetom Specijalnoj bolnici za psihijatriju u Dobroti utvrđeno je da dvije zahtjevne preporuke, iz okvira nadležnosti NPM-a, još uvijek nijesu ispunjene, a odnosile su se na procjenu opravdanosti prekomjerno dugog boravka pacijenata na socio-rehabilitacionom odjeljenju i na izmještanje sudskog odjeljenja, u šta su se uvjerili i članovi Odbora za ljudska prava i slobode prilikom pośete ovoj Ustanovi, 2. marta 2015. godine.

Śednici Odbora, po pozivu, u skladu sa članom 67 stav 2 Poslovnika Skupštine, prisustvovali su Miljan Perović, direktor Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija, Slavica Rabrenović, generalna direktorica Direktorata za izvršenje krivičnih sankcija u Ministarstvu pravde i Milan Radović, koordinator Programa ljudskih prava u NVO “Građanska alijansa” koji su bili jedinstveni u ocjeni da je u proteklom periodu, zajedničkim djelovanjem svih nadležnih organa, postignut značajan napredak u oblasti ljudskih prava lica lišenih slobode. Konstatovano je da se u kontinuitetu ulažu napori na ispunjenju preporuka Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore, Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja i nevladinog sektora.

Generalna direktorica Direktorata za izvršenje krivičnih sankcija u Ministarstvu pravde je istakla da je Evropski komitet za sprečavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja 2008. godine uputio Crnoj Gori 44 preporuke, a da je tokom pośete u junu 2013. godine konstatovao da je značajan broj preporuka ispoštovan i tom prilikom uputio 24 preporuke, od kojih je 11, koje se najvećim dijelom odnose na zdravstvenu zaštitu, ostalo nerealizovano. Saopštila je da, za sada, nema uslova da se izgrađuje nova zatvorska bolnica, a da je od Razvojne banke Savjeta Evrope sugerisano da se renovira postojeća zdravstvena ambulanta u ZIKS-u, a da se izgradi novi zatvor u Bijelom Polju. Obavijestila je da će pitanje zdravstvene zaštite biti regulisano novim zakonom o izvršenju kazne zatvora, novčane kazne i mjere bezbjednosti, koji će uskoro biti na sjednici Vlade Crne Gore i njenih radnih tijela, a nakon toga i u skupštinskoj proceduri.

Direktor Zavoda za izvršenje krivičnih sankcija je saopštio da su ZIKS i Ministarstvo pravde, uvažavajući preporuke Ombudsmana, CPT-a i nevladinog sektora, Budžetom za 2014. i 2015. godinu opredijelili značajna sredstva za poboljšanje stanja u ovim ustanovama. Istakao je da je početkom i sredinom 2014. godine u adaptaciju Zatvora u Bijelom Polju uloženo oko   150.000 eura kako bi se poboljšali uslovi do izgradnje novog zatvora. Vlada je krajem prošle godine formirala međuresorni radni tim radi pripreme izgradnje novog zatvora u Bijelom Polju. U saradnji sa Razvojnom bankom Savjeta Evrope priprema se studija izvodljivosti koja bi trebalo da bude gotova do kraja juna 2015. godine, nakon čega se očekuje raspisivanje javnog poziva za idejni i glavni projekat. Sa lokalnom samoupravom u Bijelom Polju dogovara se lokacija koja bi bezbjednosno odgovarala za izgradnju zatvora.

Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode dr Halil Duković je informisao da ovaj Odbor, u okviru svoje kontrolne i nadzorne uloge, u kontinuitetu vrši praćenje aktivnosti koje nadležni državni organi preduzimaju na poboljšanju položaja lica lišenih slobode. Podśetio je na pośete Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija, Zatvoru u Bijelom Polju, pritvorskoj jedinici Centra bezbjednosti u Podgorici i Specijalnoj bolnici za psihijatriju u Dobroti, kada su se članovi Odbora lično uvjerili u uslove u ovim institucijama. Posebno je istakao da ohrabruje korektan i profesionalan odnos zaposlenih prema licima lišenim slobode, što je posljedica i brojnih obuka o zaštiti ljudskih prava i postupanju prema ovim licima u skladu sa međunarodnim standardima.

Članovi Odbora su ocijenili da je ostvaren značajan napredak u poboljšanju stanja u ustanovama u kojima su smještena lica lišena slobode i odnosu prema ovim licima, uz pohvalu nadležnim organima na aktivnostima preduzetim na ispunjavanju preporuka Zaštitnika. Takođe, iskazano je razumijevanje da se određene preporuke nijesu mogle realizovati zbog nedostatka finansijskih sredstava. Pohvaljena je i činjenica da u 2013. godini nije bilo slučajeva torture.

Nakon rasprave, Odbor je jednoglasno podržao Godišnji izvještaj Nacionalnog mehanizma za prevenciju torture za 2013. godinu i odlučio da podnese Skupštini Izvještaj sa Predlogom zaključka.

Leon Gjokaj, Generalni direktor Direktorata za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Ministarstvu za ljudska i manjinska prava, u svom uvodnom izlaganju povodom Informacije o zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima i organima državne uprave, naglasio je da bez prisustva predstavnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica na važnim mjestima u sistemu državne vlasti, nema dosljednog sprovođenja zacrtanih i garantovanih prava. Podśetio je da je pravo na autentičnu i srazmjernu zastupljenost garantovano Ustavom Crne Gore, kao i Zakonom o manjinskim pravima i slobodama, a da u Strategiji manjinske politike ovo pitanje ima centralno mjesto.

Gjokaj je upoznao članove Odbora za ljudska prava i slobode sa metodologijom i ključnim nalazima obimnog istraživanja koji su sadržani u Informaciji o zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima i organima državne uprave. Naveo je da su se od ukupnog broja od 6,808 upitnika, u nacionalnom smislu, zaposleni izjasnili kao: Crnogorci 5.590 (82,11%), Srbi 497 (7,30%), Albanci 90 (1,32%), Bošnjaci 333 (4,89%), Muslimani 149 (2,19%), Romi 2 (0,03%), Hrvati 27 (0,40%), ostali 24 (0,35%) i nije se izjasnilo 96 (1,41%).

Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode dr Halil Duković je podśetio da je Odbor na 44. sjednici, održanoj 27. jula 2011. godine razmotrio Informaciju o zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne samouprave. S tim u vezi, prikazao je uporedne podatke iz 2011. i 2014. godine i konstatovao da je u 2014. godini zabilježen blagi pad po pitanju broja zaposlenih u organima državne uprave koji su se izjasnili kao Crnogorci, Albanci i Muslimani. Blag porast je zabilježen po pitanju zastupljenosti Srba i Roma u državnim organima i organima državne uprave, dok je najznačajniji porast po pitanju broja zaposlenih koji su se izjasnili kao Bošnjaci (porast od nešto manje od jednog procenta).

Odbor za ljudska prava i slobode je podržao Predlog mjera sadržanih u Informaciji koje je neophodno da preduzmu nadležni organi kako bi se obezbijedilo djelotvorno učešće i zastupljenost pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u političkom i javnom životu Crne Gore, kao i dosljedno sprovele ustavne i zakonske garancije o srazmjernoj zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima i organima državne uprave i donio odluku da sačini Izvještaj o razmatranju Informacije o zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima i organima državne uprave sa Predlogom zaključka i isti dostavi Kolegijumu predśednika Skupštine Crne Gore i Ministarstvu za ljudska i manjinska prava.

U okviru Tekućih pitanja članovi Odbora su upoznati sa Odgovorom Predśednika Odbora za bezbjednost i odbranu povodom predloga Odbora za ljudska prava i slobode za održavanje zajedničke śednice dva odbora na temu: “Nestale osobe u Crnoj Gori”.

Takođe, članovi Odbora su upoznati sa predstavkama koje je NVO “UPIS”- Udruženje priređivača igara na sreću uputila Odboru za ljudska prava i slobode, 21. novembra 2014. godine, 4. decembra 2014. godine i 11. februara 2015. godine. Odbor je odlučio da u skladu sa Zaključkom Odbora o postupanju po predstavkama, od 5. juna 2012. godine navedene predstavke uputi Zaštitniku ljudskih prava i sloboda Crne Gore na postupanje u skladu sa Zakonom o Zaštitniku/ci ljudskih prava i sloboda Crne Gore, sa zahtjevom da po okončanju postupka o istom obavijesti Odbor.