Predśednik Odbora za ljudska prava i slobode dr Halil Duković sastao se danas sa Džudit Hjuman, specijalnom savjetnicom za međunarodna prava osoba sa invaliditetom pri Stejt dipartmentu, na inicijativu Ambasade Sjedinjenih Američkih Država u Crnoj Gori.

Sagovornici su razgovarali o položaju osoba sa invaliditetom u Crnoj Gori i aktivnostima Odbora za ljudska prava i slobode u ovoj oblasti.

Džudit Hjuman je saopštila da je Crna Gora mlada država, ali da se u proteklom periodu dosta uradilo na poboljšanju položaja osoba sa invaliditetom i da je napredak primjetan. Posebno se interesovala za obezbjeđivanje pristupa za lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom objektima u javnoj upotrebi, nadležnosti Odbora i način rada, kao i saradnju Odbora sa civilnim društvom.

Predśednik Odbora dr Halil Duković je saopštio da Odbor, u okviru svoje nadležnosti, preduzima kontinuirane aktivnosti na poboljšanju položaja lica sa invaliditetom. Podśetio je da je Akcionim planom prilagođavanja objekata u javnoj upotrebi za pristup, kretanje i upotrebu licima smanjene pokretljivosti za 2014. godinu bilo predviđeno da se 13 prioritetnih objekata u javnoj upotrebi, među kojima su državne institucije i ustanove zdravstvene i socijalne zaštite, prilagode ovim licima, za šta je budžetom bilo opredijeljeno oko 400.000 eura. Naglasio je da su novoizgrađeni objekti prilagođeni licima sa invaliditetom, a problem predstavljaju objekti stari više od 50 godina koje je arhitektonski veoma teško prilagoditi. Izrazio je očekivanje da će prioritetni objekti uskoro biti prilagođeni licima sa invaliditetom.

Džudit Hjuman je naglasila da je veoma važno obezbijediti pristup Skupštini Crne Gore za sve građane i upitala šta je urađeno na tom planu.

Predśednik Odbora je saopštio da se projekat prilagođavanja Skupštine realizuje u dvije faze, a da je u toku realizacija prve, koja podrazumijeva: ugradnju kosopodizne platforme na stepenišnom dijelu ulaza u zgradu Skupštine kojom se obezbjeđuje pristupačnost objektu od prizemlja do poslednjeg sprata, izgradnju toaleta za potrebe osoba sa invaliditetom, u okviru postojećih prostornih kapaciteta na drugom spratu, ugradnju vertikalnopodizne platforme u cilju obezbjeđivanja pristupa osobama sa invaliditetom Plenarnoj sali i adaptaciju prilaza ulazu iz Njegoševe ulice. Istakao je da su do sada završeni radovi na izgradnji toaleta za potrebe osoba sa invaliditetom, obavljeni pripremni radovi koji su preduslov za ugradnju kosopodizne platforme i izvršena nabavka kosopodizne i vertikalnopodizne platforme, čija ugradnja se očekuje u narednom periodu.

Govoreći o nadležnostima Odbora za ljudska prava i slobode, dr Halil Duković je saopštio da ovaj Odbor razmatra predloge zakona, drugih propisa i opštih akata i druga pitanja koja se odnose na slobode i prava čovjeka i građanina, sa posebnim osvrtom na manjinska prava. Saopštio je da Odbor utvrđuje Plan aktivnosti za svaku godinu, a prilikom izrade Plana predstavnici nadležnih državnih organa, međunarodnih organizacija sa sjedištem u Crnoj Gori i nevladinih organizacija dostavljaju predloge aktivnosti, a tokom godine redovno učestvuju na sjednicama Odbora. Ukazao je na konkretan primjer saradnje Odbora sa nevladinim organizacijama koje se bave zaštitom prava lica sa invaliditetom, navodeći da je prilikom razmatranja Predloga zakona o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom u junu 2015. godine, zbog iznijetih primjedbi od strane ovih NVO na Predlog zakona i nezadovoljstva lica sa invaliditetom kao krajnjih korisnika, Odbor donio Zaključak kojim je obavezao nadležno Ministarstvo za ljudska i manjinska prava da u saradnji sa predstavnicima organizacija koje se bave zaštitom prava lica sa invaliditetom poboljša tekst Predloga zakona. U definisanom roku to je i učinjeno, pa je Predlog zakona dobio jednoglasnu podršku prisutnih članova Odbora, nakon čega je usvojen i u Skupštini. Takođe, podśetio je da je Skupština, na predlog Odbora za ljudska prava i slobode, donijela Zaključak kojim je obavezala Vladu Crne Gore dauradi analizu svih propisa koji definišu prava osoba s invaliditetom u oblastima koje definiše Konvencija Ujedinjenih nacija o pravima osoba s invaliditetom, a koje su obuhvaćene i Zakonom o zabrani diskriminacije lica sa invaliditetom, kao i da u što kraćem roku pripremi predloge izmjena ovih propisa i da u svim fazama budu uključeni predstavnici organizacija lica sa invaliditetom i Odbora za ljudska prava i slobode. Dodao je da su već preduzeti koraci na realizaciji ovog Zaključka i da je formirana Radna grupa u čijem sastavu je i član Odbora.

Predśednik Odbora je istakao da je crnogorsko zakonodavstvo usklađeno sa međunarodnim standardima u ovoj oblasti, a da u narednom periodu više pažnje treba posvetiti implementaciji donešenih zakona, sa čime se saglasila gđa Džudit Hjuman.

Ocijenjeno da je školovanje i zapošljavanje osoba sa invaliditetom veoma važno radi njihove inkluzije u društvo, a predśednik Duković je informisao da je Upravni odbor Univerziteta Crne Gore donio Odluku o oslobađanju studenata s invaliditetom od plaćanja školarine za studijsku 2015/2016. godinu, kao i da su studenti sa invaliditetom oslobođeni školarine i na fakultetima privatnih univerziteta. U vezi sa zapošljavanjem ovih lica, istakao je da je svrha donošenja Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom bila da se licima sa invaliditetom omogući lakše zapošljavanje, što ipak nije ostvareno, jer je u dosadašnjem periodu bila veća spremnost poslodavaca da uplaćuju sredstva u budžet, nego da zapošljavaju lica sa invaliditetom, zbog čega će biti neophodno izmijeniti Zakon.

Džudit Hjuman je saopštila da je prethodno posjetila Zavod „Komanski most“ i ocijenila je da su uslovi u ovoj ustanovi bolji nego u sličnim ustanovama u nekim drugim državama, ali da treba težiti zatvaranju ovih i sličnih ustanova i smještaju lica u porodice, uz prethodno stvaranje kvalitetnih i pouzdanih servisa za pomoć ovim licima i njihovim porodicama. Imajući u vidu da je, koristeći sredstva jedne finansijske agencije SAD-a, izgrađena Grupna kuća za djecu sa smetnjama u razvoju u Bijelom Polju, a da ista još uvijek ne funkcioniše, interesovala se zbog čega je tako i da li je Odbor preduzeo neke aktivnosti po ovom pitanju.

Dr Halil Duković je upoznao učesnike sastanka da Odbor redovno posjećuje ustanove u kojima su smještena lica sa invaliditetom, a među kojima je i „Komanski most“, ocijenjujući da je stanje u toj ustanovi značajno poboljšano, a da će se težiti deinstitucionalizaciji kroz razvijanje brojnih servisa podrške, što će iziskivati velike napore zbog mentaliteta crnogorskog društva. Ukazao je da je Odbor Planom aktivnosti za 2014. godinu bio utvrdio posjetu Grupnoj kući u Bijelom Polju i da će se kod nadležnih institucija interesovati zbog čega ista još ne funkcioniše. Upoznao je da u Crnoj Gori funkcionišu dnevni centri za djecu sa smetnjama u razvoju, kao i da se sprovode brojne kampanje u cilju podizanja svijesti javnosti o pravima licima sa invaliditetom, a kao posebno uspješnu, izdvojio je kampanju „Govorimo o mogućnostima“.

Na sastanku je zaključeno da je neophodno posvetiti pažnju implementaciji zakona jer će se na taj način doprinijeti ostvarivanju prava i poboljšanju položaja osoba sa invaliditetom u društvu, što zahtjeva angažman državnih institucija, nevladinih organizacija i svih građana.